De Mombeekmolen is een watermolen met (verdwenen) onderslagrad op de Mom- of Melbeek, in de Molenvoetweg 75 te Raperingen, nabij Wimmertingen, op één van de meest zuidelijk gelegen punten van Hasselt. Het molengebouw beslaat een perceelgrootte van 4945 m².

Hij werd reeds vermeld in 1428. Hij is de laatste in de rij van de vroegere zeven watermolens  op de Mombeek in de Donkerbemden. De Mombeekmolen werd opgericht aan de noordwaarts verlegde Mombeek, de belangrijkste bijloop van de Herk. De molen was een banmolen en in 1436 werd de molenaar zelfs in gebreke gesteld.
De molen was een afhankelijkheid van het Kasteel van Mombeek, dat een Loons leen was sedert de 13e eeuw. De heren van Mombeek waren baanderheren van Hasselt, d.w.z. zij waren de aanvoerders der Hasseltse militie in tijd van oorlog. In 1763 worden een Molenstraet en een Molenbeemd vermeld. Het pad, de huidige Molenvoetweg, liep van de Luikersteenweg naar de molen aan de Mombeek. Volgens de voorschriften moest het pad 6 voeten of 1,8 meter breed zijn.
Tijdens de 19de en de 1ste helft van de 20ste eeuw was de molen eigendom van de heren van Mombeek (families Vlecken, Vannes, Monville). 

Eigenaars na 1840:
- voor 1844, eigenaar: Vlecken Gerard, de weduwe, rentenierster te Maaseik
- 1861, verkoop: Vannes Gustave, rentenier te Hasselt, gehuwd met van der Straeten Justine
- 1865, erfenis: de weduwe van Vannes Gustave, echtgenote Monville Hubert, rechter te Hasselt
- 18789, deling: Monville Hubert, rechter te Hasselt
- 1906, verkoop: voerman Louis Alphonse (Leo) Van Briel (Helchteren 1870-Hasselt 1930), gehuwd in 1897 te Londen (GB) met barones Hélène Albertine Augusta Pauline van Havere / van Havre (Wijnegem 1869-Hasselt 1937)

De Bestendige Deputatie van Limburg keurde op 5 mei 1847 de vastgestelde pegelhoogte van 1,150 m goed.
Molenaar Louis Van Briel liet de molen in 1910 herbouwen en elektriciteit opwekken voor de verlichting van het kasteel van Mombeek. In de gevel staat een arduinsteen met volgend inschrift "L. Van Briel-van Havere 1910".
Rond 1940 werd de molen buiten werking gesteld. In tegenstelling met de andere molens op de Mombeek die totaal verdwenen zijn, bestaan hier nog de moderne gebouwen met restanten van het molenwerk. Het molenrad werd in 1950 verkocht aan de nog bestaande Groenmolen van Alken, terwijl de molen verbouwd werd als woonhuis. Er is een thans nog een verval van ongeveer 0,90 meter.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Literatuur

Lieven Denewet, "Inventaris van de Limburgse watermolens met hun pegelhoogtes (1846-1849)", Molenecho's, 39, 2011, nr. 2;
Herman Holemans & Werner Smet, "Limburgse watermolens. Kadastergegevens: 1844-1980", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1985;
Bert Van Doorslaer, "Met de stroom mee of tegen de wind in? Molens in Limburg", Borgloon/Rijkel, Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed, 1996.
"Onze straatnamen / Wind- en watermolens", in: De Hasselaar, nr. 18, herfst 1960, z.p.
Willy Smeets, "Wandelen in Wimmertingen", Hasselt, Erfgoedcel, 2006.
J. Grauwels, "De straatnamen van Nieuw-Hasselt", Hasselt, 1980.
R. Nijssen, "Zo ging dat... in Wimmertingen in 1914: maatregelen om het graan in eigen gemeente te houden", in: "Heemkunde Limburg" (driemaandelijks tijdschrift voor lokale geschiedenis en erfgoed), jg. 2014, nr. 4, december, p. 47-48, ill.
Maarten Snoeks, "Wandelen in Wimmertingen. Wijkwandelingen Erfgoedcel Hasselt", Hasselt, 2006.
Mailbericht Aimé Smeyers, Alsemberg, 26.12.2014.
Website: hasel.be
geneanet.org: Dominique Douellou, "Stamboom Louis Van Briel"