De Graatmolen is een graanmolen met onderslagrad die al voor 1236 opgericht werd.

De Bestendige Deputatie van de provincie Limburg keurde op 5 mei 1847 de vastgestelde pegelhoogte van 1,401 meter goed. De toenmalige eigenaar was Gauthier Trennen.

Eigenaars na 1840:
- voor 1844, eigenaar: Creunen Victor, molenaar te Wellen
- 1852: en kinderen
- 1854, regularisatie: Creunen Gertrudis, echtgenote Vanschoenwinkel PIeter, broers en zussen
- 1885, erfenis: de kinderen
- 1898, erfenis: a) Jacques-Sweeck Leonard, de weduwe, molenarin te Wellen, b) Froidmont-Sweeck Alphonse, handelaar te Tongeren
- 1805, verkoop: Driessen-Claikens Jan, nijveraar-eigenaar te Tongeren
- 1936, eigenaar: de weduwe en de erfgenamen
- 1961, efenis: a) de erfgenamen (voor 1/2), b) Driesen-Stulens Maria, voorzitter rechtbank eerste aanleg te Tongeren (voor 1/2)
- 1962, verkoop: Gilissen-Jadoul Yvan, nijveraar te Hasselt
- 1963, verkoop: Van Schoenwinkel-Lambrix Armand, landbouwer te Wellen
- 1978, verkoop: aq) Caberg Paul, bediende te Riemst (voor 1/2), b) Caberg Louis, rijkswachter te Riemst (voor 1/2)
- 2006, eigenaar: Vanhengel Jossy

In 1876 en 1880 werden stoommachines geplaatst, maar die werden al in 1890 verwijderd. In 1913 gebeurde een verbouwing. Nog tot in de jaren 1960 hield landbouwer-molenaar Armand Van Schoenwinkel de molen in werking.
Momenteel zijn zowel de sluizen, het binnenwerk (met gietijzeren overbrenging) als het waterrad verdwenen.
Het gebouw werd later ingericht als taverne-restaurant, maar de bijgebouwen (die in eigen beheer waren opgericht) zijn ondertussen verdwenen en de taverne is gesloten. In de periode 2006-2008 werd het molengebouw fraai gerenoveerd door Jossy Vanhengel, de huidige eigenaar.
De molen is gelegen in het natuurgebied de Grote Beemd (deel van de Herkvallei), waarvan vele percelen beheerd worden door de vzw Limburgs Landschap. Het ligt in de bedoeling om het kleinschalig cultuurlandschap rond de Graetmolen in ere te herstellen. Je vindt er mooie restanten van meidoornhagen en graslanden met onder andere gevlekte orchis.

Lieven DENEWET, Herman HOLEMANS

"Naam Graethmolen blijft bestaan", Het Belang van Limburg, 03.11.2010.
De gemeenteraad gaf vrijdag zijn goedkeuring om buurtweg 81, tussen de vroegere Graetmolen en de Herenstraat, voortaan "Graethmolen" te heten. Zo blijft dan de naam van de vroegere oude watermolen in de Herenstraat behouden.

Literatuur

Lieven Denewet, "Inventaris van de Limburgse watermolens met hun pegelhoogtes (1846-1849)", Molenecho's, 39, 2011, nr. 2
Herman Holemans & Werner Smet, "Limburgse watermolens. Kadastergegevens: 1844-1980", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1985;
Bert Van Doorslaer, "Met de stroom mee of tegen de wind in? Molens in Limburg", Borgloon/Rijkel, Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed, 1996.
Mededeling Claudia Vanhengel, zus van de eigenaar, 26.04.2008.
"Naam Graethmolen blijft bestaan", Het Belang van Limburg, 03.11.2010.
Mededeling Carlo Wijnants, 11.05.2010. Zijn vrouw is de kleindochter van de laatste molenaar Armand Vanschoenwinkel.